Calennig - Dathliadau Blwyddyn Newydd Cymru
Blwyddyn Newydd Dda! Blwyddyn Newydd Dda!
Mae blwyddyn newydd yma! Ydych chi wedi casglu eich Calennig?
Ledled Cymru, mae pobl yn rhoi anrhegion, bwyd neu arian ar Ddydd Calan. Mae'n draddodiad hynafol iawn sy'n dal yn fyw iawn heddiw. Fel merch fach, roedd mam yn arfer rhuthro o gwmpas y pentref yn ymweld â chymaint o dai â phosib i gasglu melysion ac arian. Roedd rhaid gwneud yr ymweliadau cyn hanner dydd, felly roedd hi’n aml yn ras yn erbyn y cloc!
Cymraeg yw Calennig ar gyfer " dathliad/rhodd Blwyddyn Newydd ," er ei fod yn cyfieithu'n llythrennol i "ddiwrnod cyntaf y mis," yn tarddu o'r 'calendau' Lladin. (Mae'r gair Saesneg, "Calendar", hefyd yn deillio o'r gair hwn)
Mae Calennig hefyd yn enw ar oren neu afal sgiwer yn Ne a Dwyrain Cymru. Fel arfer mae'n deim persawrus ac yn ewin wedi'i addurno. Ydych chi neu'ch teulu yn gwneud y rhain bob blwyddyn newydd?
Llun ar y chwith: Plant yn casglu Calennig yn Llangynwyd
Dyma rigwm Calennig o Aberystwyth y 1950au:
Dydd calan yw hi heddiw,
Rwy'n dathlu ar eich traws
Gofynnaf am y geiniog,
Neu grust, bara a chaws.
O dewch i'r drws yn siriol
Heb nesid dim o'ch gwedd;
Cyn daw dydd calan eto
Mae llawer yn y gwely .
Heddiw yw dechrau'r flwyddyn newydd,
ac yr wyf wedi dyfod attoch i ymofyn am dano
[fy] arian,
neu fara, neu grwst, a bara a chaws.
O tyrd at [dy] ddrws
gwenu heb ddeffro neb ;
cyn dyfodiad nesaf
o'r flwyddyn newydd bydd llawer wedi marw.
Sut wnaethoch chi ddathlu'r Flwyddyn Newydd? Oes gennych chi unrhyw draddodiadau Cymreig? Ydych chi'n cofio unrhyw un?
Tanysgrifiwch i'n blog yma .
5 sylw
Read this with interest. I am currently writing an article for the annual Journal of The Gower Society about old Gower Xmas customs. Would it be possible to use this picture of the 2 boys in it?
I look forward to hearing from you.
Lovely to hear about these old customs, but how would I go about making a calennig with the children in my class?
Awww what lovely stories! Diolch mam a Tracey! xxx
I remember going round to “casglu Calennig” when I was a child. It seems to be a tradition that is dying out, which is a shame. Having said that, I did have a lovely little group of children that called this year! Blwyddyn Newydd Dda i bawb, a llawer ohonynt! (Happy New Year to everyone, and many of them them!)
Tracy, cousin to Becca of the Welsh Gift Shop.com
I remember it well, as if it was yesterday, there was great excitement about the whole ‘calennig’ morning for us children.
We would get up especially early and wrap up warm, usually in a jumper or cardigan knitted for me by my lovely auntie Mabel, for Christmas! I remember once she had knitted me a cardigan and matching little skirt, how smart I thought I looked in that!
We would set out and visit all the houses in the tiny litte village of Ciliau Aeron, near Aberaeron in Cardiganshire.
I would recite the first four lines of the above rhyme, or the rather simpler to remember :
Blwyddyn newydd dda i chi,
Ac i bawb sydd yn y ti,
Dyma yw’n dymuniad ni,
Blwyddyn newydd dda i chi.
Then anxiously await the door opening and being given some sweets, cakes and a penny or two ,or if we were very lucky a shiny six penny piece.
We would return home with our tummies full and pockets jingling with pennies.
I know the people who live in Cardiganshire are meant to be a bit careful with money, and are called ‘a cardi,’ but I have to say the people in my little village were always very generous indeed!
At home we would be counting our bounty and filling our piggy banks and feeling very rich indeed!
Blwyddyn Newydd Dda to you all!
Ann, Mam to Becca of The Welsh Gift Shop.com